Jobbar for oppdrettsanlegg i Bruravik: – Fleire fordelar

Fordelane ved å leggja eit oppdrettsanlegg til Bruravik er mange, ifylgje leiar for fellesprosjektet, Vidar Hjartnes.

– Der er det allereie kai og næringsareal, så ein slepp å gjera store naturinngrep på land. Og med tanke på fiskehelse er det høg biotryggleik, altså lite smittefare, sidan det er langt til næraste oppdrettsanlegg.

Hjartnes er tilsett i Eide Fjordbruk, men har ansvar for å fylgja opp planane i Bruravik på vegner av begge oppdrettsaktørane. Nyleg var han med og presenterte detaljreguleringsplanen for formannskapet i Ulvik som vedtok å leggja han ut på offentleg ettersyn i seks veker.

Ikkje utan påverknad

I planen kan ein lesa at Bruravik Utvikling ynskjer å skapa ei «berekraftig og
framtidsretta akvakulturverksemd».

Både Lingalaks og Eide Fjordbruk er langt framme når det gjeld å utvikla ny teknologi for å sikra meir miljøvennlege løysingar, og begge har utvikla eigne konsept for lukka merdar. Lingalaks med konseptet Stadionbasseng, Eide Fjordbruk med løysinga Watermoon.

Felles for begge er oppsamling av slam som kan nyttast i andre næringskjedar, eliminering av lakselus og meir stabile vekstmiljø for fisken.

Men ei etablering av eit anlegg for matproduksjon i sjø, kjem ikkje utan påverknad på miljøet rundt. Per no er det ingen oppdrettsmerdar lenger inn i fjorden enn ved Ålvik i Kvam, mellom anna av omsyn til villfisk.

Sjølv om nokre punkt i konsekvensutgreiinga som fylgjer planforslaget vert vurderte som av positiv eller ubetydeleg konsekvens, vert det konkludert med at den samla konsekvensen vil vera noko negativ.

Det er rett over midten på skalaen som er brukt, ein skala som spenner mellom stor positiv konsekvens ytst på eine sida til kritisk negativ konsekvens på den andre sida.

Punkta som vert vurderte til middels eller noko negativ konsekvens handlar om naturmangfald og vassmiljø, landskap, kulturminne og -miljø, ferdsle på sjø og friluftsliv.

I tillegg er det gjort ei rekkje andre undersøkingar til no i planprosessen, mellom anna kartlegging av skredfare og av sjøbotnen.

Lokale arbeidsplassar

Vidar Hjartnes frå Bruravik Utvikling er ikkje ueinig i konsekvensutgreiinga, men meiner likevel dei positive sidene med å utnytta eit grått næringsareal på den måten dei har planar om er store.

– Eit moderne anlegg for matproduksjon i sjø med lukka merdar vil gje heradet kompetansearbeidsplassar innan både elektro og biologi, i tillegg til at det vil vera behov for fleire andre typar arbeidsoppgåver.

Han understrekar at dei som skal jobba på eit slikt anlegg må bu rimeleg nært for å ha høve til å rykkja ut på kort varsel dersom noko skjer.

– Men det er klart, på sjøsida vil det koma installasjonar som ikkje er der i dag, og som vil leggja beslag på sjøareal som i dag er fritt for alle.

God plan

Ordførar i Ulvik, Jens Olav Holven, seier heradet i utgangspunktet er positive til planen om å etablera oppdrettsanlegg i Bruravik.

– Planen er god på den måten at han vil gjenbruka eit område som er avsett til industri i kommuneplanen sin arealdel og på den måten unngår nye, store naturinngrep, seier han.

– Når det gjeld sjøområdet er det ikkje heilt rett fram, og denne delen av arealet må i tilfelle omregulerast til akvakultur i kommuneplanen.

Med omsyn til naturmangfald og miljø og kva innverknad eit eventuelt oppdrettsanlegg vil ha på det, svarar ordføraren slik:

– Me veit at fjorden er raudlista, og av den grunn ville det ikkje vore aktuelt å seia ja til eit tradisjonelt oppdrettsanlegg med opne merdar. Det handlar om at me har ansvar for å ta vare på villaksen, og om at me ikkje ynskjer at fjorden her skal bli full av avfallstoff.

Likevel innser han at det vil bli noko ureining, også med eit såkalla lukka anlegg.

– Difor er det viktig med gode prosessar og brei involvering før me konkluderer med noko. Der vil dei eventuelle høyringsinnspela som kjem inn vera nyttige i den vidare prosessen fram mot eit vedtak i heradsstyret seinare i haust.

Påverkar fjorden, men...

Spørsmålet mange stiller seg er korleis eit system med lukka merdar vil påverka miljøtilstanden i fjorden.

Ifylgje Vidar Hjartnes er dette eit tema som opptek dei lokale oppdrettarane i stor grad, og det er viktig for begge å ta ein leiande posisjon i utviklinga av framtidsretta løysingar.

Han var sjølv til stades då Hardanger.no nyleg arrangerte temalunsj om tilstanden i Hardangerfjorden og meiner slike arenaer er viktige både for bransjen og folk flest for å få eit betre bilete av no-situasjonen og ulike framtidsscenario.

– Me veit at all oppdrett påverkar fjorden, og heller ikkje lukka løysingar vil vera heilt frie for utslepp. Med dei løysingane som finst no greier me å samla opp dei store partiklane, men oppløyste næringssalt vil hamna i fjorden.

Likevel meiner han diskusjonar rundt utviding eller etablering av nye oppdrettsanlegg kan bli lite balanserte.

– Det som kan opplevast litt frustrerande, er at det stundom kan verka som om akvakultur vert framstilt som ein av dei største kjeldene til tilførsel av næringssalt i Hardangerfjorden. I røynda kjem den største tilførsla med kyststraumane, som òg fører mykje næringssalt frå store delar av Europa inn i fjorden. Akvakultur og annan lokal påverknad kjem i tillegg, og kan saman gje for stor samla belastning.

Under temalunsjen i Øystese fortalde forskingsleiar ved Havforskingsinstituttet, Mari Myksvoll, at det denne våren har vore ei betydeleg vassutskifting i fjordane på Vestlandet.

Hjartnes seier det blir interessant å sjå om dette vil gje positive utslag for tilstanden i Hardangerfjorden i år og i åra framover.

– Det aller beste hadde vore om Havforskingsinstituttet kunne koma med ei oppdatert faktavurdering av fjorden sin tilstand per i dag. Både eg, Bruravik Utvikling, sjølve fjorden – og alle andre – er tente med eit best mogleg kunnskapsgrunnlag for å sikra god forvaltning i framtida.

Komplekst bilete

Biolog og seniorrådgjevar hjå Statsforvaltaren i Vestland, Tom N. Pedersen, er einig med Vidar Hjartnes i at det er behov for eit oppdatert faktagrunnlag frå havforskingsmiljøet.

Det er Statsforvaltaren som behandlar alle søknadar innan akvakultur, og køen er lang.

– Dagens produksjon i Hardangerfjorden innanfor Tysnes er på 60 000 tonn, og så er det gjeve godkjenning til 30 000 nye tonn som ikkje er sett i drift enno. I tillegg ligg det fleire søknadar som vil kunne resultera i ein samla produksjon på 198 000 tonn i søknadsbunken, fortel han.

Per no er det full stopp i utdeling av nye konsesjonar, i påvente av å få meir fakta på bordet om miljøtilstanden i fjorden.

Hjå Havforskingsinstituttet blir det på bestilling frå Miljødirektoratet no jobba med ein rapport som omhandlar dette, og før denne er klar, kjem ikkje Statsforvaltaren vidare i arbeidet med å vurdera dei ulike konsesjonssøknadane.

Pedersen er klar på at det er eit komplekst bilete, men har ikkje sett god dokumentasjon på at hovudvekta av utsleppa som påverkar fjorden vert tilført utanfrå, slik Hjartnes hevdar.

– Det er nærast ei gamal myte at lokale og regionale utslepp ikkje betyr noko fordi det kjem så mykje rekande med kyststraumen. Me meiner ny kunnskap, slik som overvakingsprogrammet for Hardanger, syner noko anna. Difor er det interessant å sjå kva som kjem fram rundt dette i den nye rapporten Havforskingsinstituttet skal koma med.

Vil ta tid

Det er uansett eit godt stykke fram før det skjer noko på kaien i Bruravik.

Når høyringsperioden er ute, skal detaljreguleringsplanen opp i heradsstyret i Ulvik.

Og sjølv om eit fleirtal der eventuelt stiller seg positive, er det altså Statsforvaltaren som skal vurdera planane når det kjem til stykket.

Vidar Hjartnes frå Bruravik Utvikling vil ikkje spekulera på førehand, men innser at det framleis er ein veg å gå.

Men skulle det bli eit ja, kan det gje gode kroner i ei slunken kommunekasse i Ulvik. Kvart år fordeler nemleg Havbruksfondet, på oppdrag frå Fiskeridirektoratet, ein andel av inntektene frå oppdrettsnæringa til kommunar og fylkeskommunar med slik aktivitet.

Ein nærare titt på utdelingane frå Havbruksfondet i 2024, viser at Kvinnherad fekk 61 millionar, Kvam i underkant av 23 millionar og Ullensvang nesten 18 millionar.

– Det vil liggja gode pengar i dette for Ulvik sin del, med tanke på arbeidsplassar og skatteinntekter frå desse, og i form av tilskot frå Havbruksfondet, avsluttar Hjartnes.