Verda vil ha meir sider frå Hardanger

– Me har jobba på fleire plan, men noko av det viktigaste me har gjort er å prioritera å reisa ut og vera med på siderfestivalar og event over heile verda, fortel sidergründeren frå Nå i Ullensvang.

Han skildrar ein god vekst i sider-interessen frå utlandet og at det difor ligg til rette for å få til meir eksport framover:

– Vesle Noreg som kanskje står for ein promille av siderproduksjonen i verda, vinn 10 prosent av prisane. Det vert lagt merke til.

Sjølv gjekk han til topps i siderverda sin Oscar-konkurranse tidlegare i år med sin klassiske Alde sider som vart kåra til verdas beste tørre sider.

– Det er den gjævaste plaseringa eg har fått i konkurransar så langt, og det er litt artig at det skjer med den fyrste sideren eg utvikla for 11 år sidan.

Kunnskapsrike turistar

Olav Bleie har merka at det er stadig fleire turistar som er interesserte i mat- og drikkekultur som tek turen til Hardanger på grunn av sideren.

– Dette er kjøpesterke folk som er interesserte i å bruka Hardanger på ein måte som er både berekraftig og gangbar.

Han var sjølv med å starta Hardanger internasjonale siderfestival for nokre år sidan, nettopp for å auka merksemda i utlandet.

– Det var ein grunn til at festivalen fekk det namnet. Me ville visa fram kva me gjer i Hardanger til folk utanfor landegrensene, og samtidig byggja nettverk.

Han skildrar ein samla siderbransje i Hardanger, der det er mykje dialog og erfaringsutveksling mellom dei ulike produsentane.

– Me har felles interesse av å lukkast og ser på kvarandre mest som kollegaar, ikkje konkurrentar, seier han.

Nyttig fellesskap

Eirik Lekve Eide er også mellom dei største siderprodusentane i regionen og leiar i Hardanger siderprodusentlag, der Olav Bleie for øvrig er nestleiar.

Veksten i sider-interessa frå utlandet blir stadfesta også av han.

– Det er veldig mange turistar frå ulike land i Europa og USA som spør om det er mogleg å få tak i sideren andre stader enn i Noreg, så det er eit godt utgangspunkt.

Han seier at det å byggja nettverk er ein langvarig prosess, og har sjølv brukt mykje tid på å finna den rette importøren i det respektive landet han ynskjer å eksportera til.

I siderprodusentlaget har dei jobba med eit fellesprosjekt for sidereksport, der dei mellom anna har fått hjelp av Innovasjon Norge til å driva kartlegging.

Lekve Eide seier det er mest aktuelt for dei største produsentane å satsa meir på eksport framover, men at også mindre produsentar kan dra nytte av erfaringane viss dei til dømes vil selja sideren sin på ein bestemt restaurant i utlandet.

Han fortel at den samla eksporten av sider frå Hardanger i fjor var på i underkant av 1000 liter, så enn så lenge er det små volum det er snakk om.

Som leiar for siderprodusentlaget jobbar han for å dekkja behovet til alle.

– Sjølv om alle jobbar individuelt med sine produkt og si merkevare, høyrer me alle til under den felles paraplyen Sider frå Hardanger. I det store biletet er det ikkje så viktig kven som har produsert kva, men me har eit felles mål om å gjera sideren kjend for fleire utanfor landegrensene.

– Bør velja ein felles marknad

Caspar Fadini er spesialrådgjevar i internasjonale handelsreglar hjå Innovasjon Norge og har vore i Hardanger for å gje råd til siderprodusentane om eksport.

Han seier det krev litt innsats å byrja med eksport og seier det er lurt at siderprodusentane som er interesserte i det jobbar saman.

– Ulike land har ulike importregime, og difor bør ein gå saman og starta i eitt eller to land med å etablera nettverk og kundar, og så heller auka til fleire land etter kvart.

Han nemner USA som døme på ein vanskeleg marknad akkurat no med tanke på å få lønsemd ut av eksporten.

– Med eit lite kvantum blir det ikkje mykje pengar ein sit att med etter å ha betalt for frakt, alkoholavgift og 15-20 prosent toll på toppen av det igjen.

Han meiner siderprodusentane bør konsentrera seg om den europeiske marknaden i starten.

– Det er ein fordel å velja ein felles marknad, og land i Europa er det kortare avstand til marknaden og ein regelbasert handel gjennom EØS-avtalen, noko me ikkje har med til dømes USA.

Lite risiko

Eksportsatsinga til Alde Sider er så vidt i gang. Førebels har dei sendt sider til Danmark og er ikkje redde for å prøva seg i USA der dei både har kjøpar og distributør klare.

– Er det nokon risiko rundt eksport?

– Det treng ikkje vera meir risikofylt enn å driva sal i Noreg. Det handlar om å gjera opp før varene er sende, noko det finst gode ordningar for i dag, seier Olav Bleie.

I det store og heile ligg det ikkje så mange hindringar i vegen for å få til meir eksport av Hardangersider framover, sjølv om han gjerne kunne tenkt seg litt meir drahjelp frå styresmaktene.

– Eg kjem til å jobba for dette uansett, fordi eg meiner det vil gagna næringa i stor grad. Greier me å etablera ein stabil og god eksport, vil det gje oss endå eit bein å stå på i form av nye salskanalar og potensielt større produksjonsvolum.

At sideren frå Hardanger hamnar i fleire utanlandske hyller, er positivt på fleire måtar:

– Ein skal ikkje kimsa av effekten det gjev når nordmenn ser det går bra med norske produkt i utlandet og kan vera stolte av det. Det er også positivt at turistar som har vore i Hardanger kan finna igjen sideren i butikkhyller i sitt eige heimland. Og omvendt så kan det føra til at nokre blir inspirerte til å reisa til Noreg for å bli betre kjende med den norske mat- og drikkekulturen.

Ynskjer meir norsk på polet

Litt drahjelp kunne leiaren i siderprodusentlaget, Eirik Lekve Eide, også tenkt seg.

– Eg skulle gjerne sett at Vinmonopolet auka det såkalla styringstalet sitt på norske produkt. Det er paradoksalt at det ikkje har noko fordel å vera norsk, samanlikna med produkt som har flydd kloden rundt frå land som Chile eller Sør-Afrika.

Men han erkjenner at dette er vanskeleg å gjera noko med utan politiske grep.

– Då måtte ein gå inn og regulera at ein viss prosentandel av det polet sel skal vera norsk, og den type politisk og byråkratisk arbeid er vanskeleg.

Han trur arbeidet kvar enkelt siderprodusent legg ned med å delta på ulike messer og siderfestivalar rundt i verda vil gje meir effekt på kort sikt, saman med turismen mange driv med på heimebane.

For gardsturismen meiner han det kom eit vendepunkt i 2016 då det vart opna for at siderprodusentane kunne selja drikkevarer med opp til 22 prosent alkohol frå eigne utsal.

– Det i seg sjølv er kanskje grunnen til at me kan driva med gardsturisme på den måten me gjer i dag og trekkja til oss stadig fleire sider-interesserte frå utlandet.